جوان آنلاین: در عصر کنونی، شبکه‌های اجتماعی به بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی روزمره ما تبدیل شده‌اند. این پلتفرم‌ها که با هدف تسهیل ارتباطات و اشتراک‌گذاری اطلاعات طراحی شده‌اند، اکنون فراتر از ابزاری ساده عمل می‌کنند و به‌تدریج بر ابعاد مختلف زندگی فردی و اجتماعی ما از جمله روابط خانوادگی تأثیر می‌گذارند و بر بسیاری از روابط افراد در خانه، از رابطه والدین با یکدیگر، والدین و فرزندان و حتی میهمانی‌های خانوادگی، تأثیر خوب یا بد خود را می‌گذارند. در کنار سویه‌های مثبت شبکه‌های اجتماعی که می‌توان آن را به‌مثابه پلی برای ارتباط دانست، برخی سویه‌های تاریک آن می‌تواند به‌مثابه چالش و تهدیدی برای خانواده‌ها به شمار آید. در این میان، مدیریت هوشمندانه فضای مجازی می‌تواند راهکار‌هایی برای تقویت کانون خانواده در بستر فضای مجازی را به همراه داشته باشد.
سویه‌های مثبت: شبکه‌های اجتماعی به‌مثابه پلی برای ارتباط
با وجود نگرانی‌های فزاینده در مورد تأثیرات منفی شبکه‌های اجتماعی، نمی‌توان از جنبه‌های مثبت آنها به‌ویژه در تقویت برخی از ابعاد روابط خانوادگی چشم‌پوشی کرد. در دنیای امروز که فاصله‌های جغرافیایی و مشغله‌های زندگی مدرن، ارتباطات فامیلی را دشوار ساخته است، شبکه‌های اجتماعی می‌توانند نقش پل ارتباطی را ایفا کنند. این پلتفرم‌ها با قابلیت‌های متنوع خود امکاناتی را فراهم می‌آورند که می‌توانند به انسجام و نزدیکی بیشتر اعضای خانواده کمک کنند. از جمله آنها می‌توان مواردی مانند حفظ و گسترش ارتباطات خانوادگی، آموزش و آگاهی‌بخشی و فرصت‌هایی برای تفریح و سرگرمی مشترک را برشمرد.
حفظ و گسترش ارتباطات خانوادگی
کاهش فاصله فیزیکی: شبکه‌های اجتماعی به اعضای خانواده که در شهر‌های مختلف یا حتی کشور‌های دیگر زندگی می‌کنند، امکان می‌دهند به‌راحتی با یکدیگر در ارتباط باشند. تماس‌های تصویری، پیام‌های متنی، اشتراک‌گذاری عکس‌ها و ویدئو‌های کوتاه از لحظات روزمره، حس نزدیکی و تعلق خاطر را حتی در دوردست‌ها حفظ می‌کند. این امکان به‌ویژه برای خانواده‌های مهاجر یا خانواده‌هایی که اعضای آنها به دلایل شغلی یا تحصیلی از هم دورند، بسیار ارزشمند است. امکان برقراری تماس صوتی و تصویری باکیفیت بالا، حس حضور را تا حد زیادی شبیه‌سازی می‌کند و به اعضای خانواده اجازه می‌دهد تا در رویداد‌های مهم زندگی یکدیگر، مانند تولدها، جشن‌ها و حتی لحظات دشوار شریک باشند.
پشتیبانی عاطفی: این فضا‌ها می‌توانند محلی برای ابراز همدردی، تبریک مناسبت‌ها و ارائه حمایت‌های عاطفی باشند. در مواقع دشواری، مانند بیماری یکی از اعضا از دست دادن عزیزان یا مواجهه با چالش‌های شغلی یا شخصی، اعضای خانواده می‌توانند به‌سرعت از حال یکدیگر باخبر شوند و حمایت خود را به اشکال مختلف، از جمله ارسال پیام‌های دلگرم‌کننده، تماس تصویری یا حتی کمک‌های مالی مجازی ابراز کنند. این حمایت‌های سریع و در دسترس، می‌تواند بار روانی مشکلات را برای فرد یا اعضای درگیر کاهش دهد.
ایجاد گروه‌های خانوادگی: بسیاری از خانواده‌ها گروه‌های خصوصی در پیام‌رسان‌ها (مانند واتساپ، تلگرام یا سیگنال) تشکیل می‌دهند تا عکس‌ها، اخبار، یادآوری‌ها و رویداد‌های خانوادگی را به اشتراک بگذارند. این گروه‌ها حس همبستگی را تقویت و به برنامه‌ریزی گردهمایی‌ها، سفر‌ها و فعالیت‌های مشترک کمک می‌کنند. تبادل مداوم اطلاعات در این گروه‌ها، اعضای خانواده را در جریان زندگی یکدیگر قرار می‌دهد و حس تعلق به یک واحد خانوادگی را زنده نگه می‌دارد. این گروه‌ها همچنین می‌توانند محلی برای شوخی‌های خانوادگی و به اشتراک‌گذاری خاطرات باشند که به تقویت روحیه و شادابی خانواده کمک می‌کند.
ارتباط با خویشاوندان دور: شبکه‌های اجتماعی فرصتی را فراهم می‌آورند تا با خویشاوندان دوری که شاید در حالت عادی ارتباطی با آنها وجود ندارد، دوباره ارتباط برقرار شود و از حال یکدیگر باخبر شوند. این امر به‌خصوص برای نسل‌های جوان‌تر که ممکن است با نسل‌های قدیمی‌تر خانواده (مانند پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها) کمتر در تماس باشند، مفید است. اشتراک‌گذاری عکس‌ها و ویدئو‌های خانوادگی، خاطرات مشترک را زنده نگه می‌دارد و حس پیوند بین نسل‌ها را تقویت می‌کند.
آموزش و آگاهی‌بخشی
دسترسی به اطلاعات مفید: خانواده‌ها می‌توانند از شبکه‌های اجتماعی برای دسترسی به محتوا‌های آموزشی و آگاهی‌بخش در زمینه‌های مختلفی مانند فرزندپروری، سلامت خانواده، تغذیه، مدیریت مالی، مهارت‌های زندگی و حتی سبک زندگی سالم استفاده کنند. پیج‌های تخصصی، کانال‌های آموزشی و گروه‌های کاربری، منابع غنی از اطلاعات را در اختیار والدین قرار می‌دهند و می‌توانند در تصمیم‌گیری‌های روزمره و بهبود کیفیت زندگی خانوادگی مؤثر باشند.
تبادل تجربیات والدین: گروه‌های والدین در شبکه‌های اجتماعی محلی برای تبادل تجربیات، پرسش و پاسخ و ارائه راهنمایی به یکدیگر است. والدین می‌توانند سؤالات خود در مورد چالش‌های فرزندپروری، مسائل تربیتی، یا حتی موضوعات مرتبط با سلامت و تغذیه کودکان را مطرح و از تجربیات سایر والدین استفاده کنند. این شبکه‌سازی می‌تواند به والدین در مواجهه با چالش‌های فرزندپروری، احساس تنهایی کمتر و افزایش اعتماد به نفس کمک کند.
آگاهی از مسائل اجتماعی: این پلتفرم‌ها به خانواده‌ها کمک می‌کنند تا از رویداد‌ها و مسائل اجتماعی، فرهنگی و سیاسی روز آگاه شوند و در مورد آنها با فرزندان خود گفتوگو کنند. این گفت‌و‌گو‌ها می‌تواند به افزایش آگاهی اجتماعی، تقویت تفکر انتقادی و مسئولیت‌پذیری در فرزندان منجر شود و آنها را برای مواجهه با دنیای پیرامون آماده‌تر سازد.
فرصت‌هایی برای تفریح و سرگرمی مشترک
بازی‌های آنلاین خانوادگی: برخی از بازی‌های آنلاین می‌توانند به صورت گروهی و خانوادگی انجام شوند. این امر فرصتی را برای تعامل و سرگرمی مشترک فراهم می‌آورد. این بازی‌ها می‌توانند روحیه همکاری، رقابت سالم و هماهنگی را در خانواده تقویت کنند.
به اشتراک‌گذاری محتوای سرگرم‌کننده: تماشای مشترک ویدئوها، عکس‌ها، فیلم‌های خنده‌دار یا حتی چالش‌های آنلاین خانوادگی می‌توانند لحظات شادی را در خانواده ایجاد و به تقویت پیوند‌های عاطفی و کاهش استرس کمک کنند. این فعالیت‌های مشترک، خاطرات خوشی را برای اعضای خانواده رقم می‌زنند.
سویه‌های تاریک: چالش‌ها و تهدیدات شبکه‌های اجتماعی بر خانواده
شبکه‌های اجتماعی نیز همانند هر پدیده دیگری دارای جنبه‌های منفی هستند که در صورت عدم مدیریت صحیح، ممکن است به تهدیدی جدی برای سلامت و استحکام روابط خانوادگی تبدیل شوند. عدم آگاهی و استفاده بی‌رویه از این ابزارها، ممکن است منجر به بروز مشکلاتی شود که تأثیرات مخربی بر انسجام خانواده دارد. این چالش‌ها اغلب به دلیل عدم تعادل در استفاده از این شبکه‌ها و نادیده گرفتن نیاز‌های واقعی روابط انسانی رخ می‌دهند. از جمله مواردی مانند کاهش زمان و کیفیت ارتباطات خانوادگی، تأثیر بر روابط زوجین و تأثیر بر کودکان و نوجوانان از جمله این موارد تاریک شبکه‌های اجتماعی است.
کاهش زمان و کیفیت ارتباطات خانوادگی
حضور فیزیکی، غیبت ذهنی: یکی از بارزترین تأثیرات منفی، کاهش گفت‌وگوی چهره به چهره است. اعضای خانواده ممکن است در یک مکان حضور داشته باشند، اما ذهن‌شان درگیر فضای مجازی باشد و دائماً مشغول چک کردن گوشی‌ها، پاسخ دادن به پیام‌ها یا مرور پست‌های جدید باشند. این «حضور غایب» به‌تدریج دیوار بلندی را بین اعضا ایجاد می‌کند و فرصت‌های درک متقابل، همدلی و ارتباط عمیق را از بین می‌برد و سکوت‌های ناخواسته و بی‌توجهی به یکدیگر، جایگزین گرمای حضور واقعی می‌شود.
سیدحسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران در این‌باره می‌گوید: «استفاده بیش از حد از شبکه‌های اجتماعی در محیط خانواده با کاهش سطح ارتباطات عاطفی، میزان گفتوگو در خانواده را حتی از ۱۵دقیقه در روز هم کمتر کرده است؛ ضمن اینکه استفاده نادرست از این امکانات باعث از بین رفتن بسیاری از حریم‌ها در خانواده‌ها و حتی در مواردی منجر به بروز اختلافات تا سرحد طلاق و جدایی نیز شده است.»
زهرا همتی، معاون اجتماعی بهزیستی ایلام نیز با اشاره به این معضل می‌گوید: «شبکه‌های اجتماعی موجب شده‌اند که پدر و مادر و فرزندان مدت زیادی از وقت‌شان را در کنار هم، اما دور از هم باشند. تداوم این روش به‌مرور تمایل اعضای خانواده برای گفتوگو را کاهش می‌دهد. پدر و مادر‌ها باید الگوی مناسبی در گفتوگو باشند و خود را مقید به زمان و برنامه مشخصی برای گفتوگو در منزل بدانند و با فرزندان‌شان پیرامون مسائل مختلف روز و ... صحبت کنند.»
کاهش صمیمیت: وقت گذراندن بیش از حد در فضای مجازی، فرصت‌های گفتوگو، حل مسائل مشترک و ابراز احساسات عمیق و صادقانه را از بین می‌برد و به‌تدریج صمیمیت و همدلی بین زوجین و والدین و فرزندان را کاهش می‌دهد. زمانی که نیاز‌های عاطفی در محیط خانواده برآورده نمی‌شوند، افراد ممکن است به دنبال ارضای این نیاز‌ها در فضای مجازی باشند که خود معضل دیگری است.
جایگزینی ارتباطات مجازی با واقعی: پیام‌های متنی، ایموجی‌ها و ارتباطات آنلاین نمی‌توانند جایگزین تعاملات واقعی و حضوری شوند که برای بهبود مهارت‌های اجتماعی، همدلی، درک زبان بدن و ایجاد پیوند‌های عمیق ضروری هستند. ارتباط مجازی فاقد ظرافت‌های ارتباط رو در روست و می‌تواند به سوءتفاهم‌ها دامن بزند.
تأثیر بر روابط زوجین
کاهش توجه و زمان مشترک: تمرکز مداوم بر گوشی‌های هوشمند و شبکه‌های اجتماعی، زمان و توجهی را که زوجین باید به یکدیگر اختصاص دهند، به‌شدت کاهش می‌دهد. این امر می‌تواند منجر به احساس نادیده گرفته شدن، تنهایی و نارضایتی شود. یکی از طرفین ممکن است احساس کند که شریک زندگی‌اش بیشتر به دنیای مجازی علاقه‌مند است تا به او.
مقایسه‌های مخرب: مشاهده زندگی به ظاهر بی‌نقص، موفقیت‌ها و خوشبختی‌های اغراق شده دیگران در شبکه‌های اجتماعی ممکن است حسادت، نارضایتی و مقایسه‌های مخرب را در زوجین ایجاد کند و به روابط آنها آسیب بزند. این مقایسه‌ها معمولاً مبتنی بر اطلاعات ناقص و تحریف شده هستند و می‌توانند منجر به احساس کهتری و بدبینی نسبت به زندگی مشترک شوند.
رازپوشی و بی‌اعتمادی: ارتباطات پنهانی، پیام‌های خصوصی با دیگران و به اشتراک‌گذاری اطلاعات حساس با افرادی خارج از چارچوب خانواده، در رابطه زناشویی ایجاد بی‌اعتمادی و شک می‌کند. این امر می‌تواند به‌مرور زمان به تخریب اعتماد، احساس خیانت و حتی طلاق منجر شود.
دکتر مجید ابهری، استاد دانشگاه و رئیس هیئت مدیره بنیاد صیانت از نهاد خانواده، در مورد آمار طلاق‌های ناشی از شبکه‌های اجتماعی می‌گوید: «نتایج آخرین پژوهش‌های بنیاد صیانت از نهاد خانواده قوه قضائیه نشان می‌دهد که ۱۷ درصد از طلاق‌ها به‌ویژه در سه سال اول زندگی مشترک ناشی از نفوذ و گسترش شبکه‌های اجتماعی است. نداشتن تفاهم و ضعف در برقراری ارتباط عاطفی، ناشی از تغییر سبک زندگی باعث شده تا با ورود شبکه‌های اجتماعی به‌ویژه نرم‌افزار‌های تلفن همراه شاهد ناهنجاری‌های ناشی از نبود فرهنگسازی مناسب در برخورد با این پدیده باشیم.»
مشکلات حریم خصوصی: به اشتراک گذاشتن جزئیات زندگی خصوصی، عکس‌های خانوادگی یا حتی اطلاعات مالی در شبکه‌های اجتماعی بدون رضایت و اطلاع شریک زندگی، می‌تواند به مشکلات حریم خصوصی، احساس نقض تعهد و درگیری در رابطه منجر شود.
تأثیر بر کودکان و نوجوانان (چالش‌های فرزندپروری دیجیتال)
اعتیاد به اینترنت و بازی: استفاده بیش از حد از شبکه‌های اجتماعی، بازی‌های آنلاین و محتوا‌های جذاب دیجیتال ممکن است منجر به اعتیاد شود که با علائمی مانند اضطراب، افسردگی، تحریک‌پذیری، بی‌قراری، اختلالات خواب و گوشه‌گیری اجتماعی همراه است. این اعتیاد، کارکرد‌های تحصیلی و اجتماعی فرد را مختل می‌کند.
مشکلات رفتاری و تحصیلی: کاهش زمان مطالعه، انجام تکالیف و فعالیت‌های فیزیکی، ممکن است منجر به افت تحصیلی، کاهش تمرکز، مشکلات یادگیری، پرخاشگری، بی‌انضباطی و سایر مشکلات رفتاری در کودکان و نوجوانان شود. بچه‌ها ممکن است به جای تعامل با همسالان و معلمان، وقت خود را صرف دنیای مجازی کنند.
کودکان و نوجوانان ممکن است در فضای مجازی قربانی قلدری سایبری شوند. این قلدری می‌تواند شامل انتشار شایعات، تهدید، توهین، انتشار عکس‌های خصوصی یا رنجاندن با پیام‌های توهین‌آمیز باشد و عواقب روحی و روانی جدی و گاهی جبران‌ناپذیری برای آنها داشته باشد.
محتوای نامناسب: دسترسی آسان به محتوا‌های نامناسب، خشونت‌آمیز، جنسی یا ترویج‌دهنده افکار افراطی، کودکان و نوجوانان را در معرض خطرات جدی قرار می‌دهد و ممکن است بر شکل‌گیری شخصیت، ارزش‌ها و دیدگاه آنها نسبت به دنیا تأثیر منفی بگذارد.
روح‌الله مؤمنی‌نسب، کارشناس فضای مجازی با نگاهی تندتر به این پدیده، شبکه‌های مجازی را ابزاری برای «جنگ نرم دشمن با هدف نابودی خانواده» توصیف و به آمار بالای کاربران ایرانی در تلگرام و زمان مصرف بالای گوشی همراه در جوانان ایرانی اشاره می‌کند. وی همچنین عوارضی، چون تنوع‌طلبی عاطفی و جنسی، افزایش طلاق عاطفی و سهم ۶۸ درصدی طلاق‌ها در ۱۴۰ کشور به دلیل ارتباط یکی از زوجین با جنس مخالف از طریق شبکه‌های مجازی را نتیجه مدیریت نشدن فضای مجازی می‌داند و نگاهی هشداردهنده به نقش مخرب بالقوه شبکه‌های اجتماعی در فروپاشی نهاد خانواده دارد.
تأثیر استفاده والدین از شبکه‌های اجتماعی بر کودکان: وقتی والدین دائماً درگیر گوشی‌های خود هستند و توجه کافی به فرزندان‌شان نشان نمی‌دهند، کودکان احساس نادیده گرفته شدن، بی‌ارزشی و تنهایی می‌کنند. این امر می‌تواند به مشکلات ارتباطی و کاهش اعتماد به نفس در آینده منجر شود.
محدودشدن خلاقیت و مهارت‌های اجتماعی: گذراندن وقت زیاد در فضای مجازی، فرصت‌های کودکان برای بازی‌های خلاقانه، تعاملات اجتماعی با همسالان، کشف محیط اطراف و بهبود مهارت‌های حل مسئله را محدود می‌کند. زمانی که کودکان دائماً در معرض محتوا‌های آماده و از پیش تعیین شده قرار می‌گیرند، خلاقیت آنها سرکوب می‌شود.
مدیریت هوشمندانه فضای مجازی: راهکار‌ها و راهنمایی‌هایی برای تقویت کانون خانواده
با توجه به جنبه‌های مثبت و منفی شبکه‌های اجتماعی، نیاز است که خانواده‌ها در قبال این پدیده رویکردی هوشمندانه و فعالانه اتخاذ کنند. مدیریت صحیح و آگاهانه فضای مجازی می‌تواند به آنها کمک کند تا از مزایای این فناوری بهره‌مند شوند و در عین حال، از آسیب‌های احتمالی آن در امان بمانند. این امر نیازمند برنامه‌ریزی، تعهد و همکاری تمام اعضای خانواده است. از جمله مواردی که برای این مدیریت هوشمندانه باید مدنظر باشد قوانین خانوادگی دیجیتال، تقویت جایگزین‌های واقعی و البته آموزش و آگاهی‌بخشی است.
قوانین خانوادگی دیجیتال
تعیین زمان‌های بدون گوشی: مشخص‌کردن زمان‌ها و مکان‌هایی که استفاده از گوشی و دستگاه‌های دیجیتال ممنوع است، می‌تواند به افزایش کیفیت تعاملات خانوادگی کمک کند. این زمان‌ها شامل وعده‌های غذایی، دورهمی‌های خانوادگی، صحبت‌های رو در رو یا یک ساعت قبل از خواب می‌شود. ایجاد مناطق بدون گوشی در خانه مانند اتاق نشیمن در زمان شام، می‌تواند محیطی آرام و عاری از حواس‌پرتی را برای ارتباط مؤثر فراهم کند.
تعیین زمان‌های مشخص برای چک‌کردن شبکه‌های اجتماعی: برای کاهش حواس‌پرتی و جلوگیری از وسوسه مداوم برای چک کردن گوشی، می‌توان زمان‌های مشخصی را در طول روز برای بررسی شبکه‌های اجتماعی اختصاص داد. این امر به اعضای خانواده اجازه می‌دهد تا با تمرکز بیشتری به کار‌های خود یا تعامل با دیگران بپردازند.
تنظیم محدودیت زمانی برای استفاده از اپلیکیشن‌ها: با استفاده از ابزار‌های موجود در گوشی‌های هوشمند می‌توان برای استفاده از اپلیکیشن‌ها و شبکه‌های اجتماعی محدودیت زمانی تعیین کرد. این ابزارها به کاربران کمک می‌کنند تا میزان استفاده خود را کنترل کنند و از حد مجاز فراتر نروند.
ممنوعیت گوشی در اتاق خواب: برای بهبود کیفیت خواب، جلوگیری از تداخل شبکه‌های اجتماعی با استراحت و حفظ حریم شخصی در خانواده، ممنوعیت استفاده از گوشی در اتاق خواب، به‌ویژه برای کودکان و نوجوانان، توصیه می‌شود. نور آبی صفحه نمایش می‌تواند تولید ملاتونین را مختل و خواب را دشوار کند.
حذف یا انتقال اپلیکیشن‌های حواس‌پرت‌کن از صفحه اصلی: برای کاهش وسوسه استفاده بی‌رویه، می‌توان اپلیکیشن‌های شبکه‌های اجتماعی را از صفحه اصلی گوشی حذف کرد و در پوشه‌هایی دور از دسترس قرار داد. این کار یک مانع روانی برای دسترسی سریع و آسان به این اپلیکیشن‌ها را ایجاد می‌کند.
ایجاد فضایی امن برای گفت‌وگوی آزاد درباره تجربه‌ها و نگرانی‌های فضای مجازی: والدین باید محیطی را فراهم کنند که فرزندان‌شان بتوانند بدون ترس از قضاوت یا تنبیه، تجربیات، کنجکاوی‌ها و نگرانی‌های خود در مورد فضای مجازی را با آنها در میان بگذارند. این گفت‌و‌گو‌ها فرصتی برای آموزش، راهنمایی و ایجاد اعتماد بین والدین و فرزندان است.
تقویت جایگزین‌های واقعی: برنامه‌ریزی برای فعالیت‌های مشترک خانوادگی. برنامه‌ریزی منظم برای فعالیت‌هایی مانند بازی‌های رومیزی، ورزش‌های خانوادگی، پیاده‌روی، پیکنیک، مطالعه گروهی کتاب، آشپزی مشترک یا تماشای فیلم به صورت خانوادگی، می‌تواند به تقویت پیوند‌های عاطفی، ایجاد خاطرات مشترک و کاهش وابستگی به فضای مجازی کمک کند.
تشویق به مهارت‌های ارتباطی رو در رو: آموزش و تمرین مهارت‌هایی مانند گوش دادن فعال، ابراز وجود سازنده، اشتراک‌گذاری احساسات صادقانه، حل مسئله مشترک و ابراز محبت و قدردانی به صورت حضوری، برای تقویت روابط خانوادگی و ایجاد صمیمیت ضروری است.
آموزش و تمرین حضور ذهن در فعالیت‌های روزمره: آگاهی و تمرکز بر لحظه حال می‌تواند به اعضای خانواده کمک کند تا از تعاملات و فعالیت‌های مشترک خود لذت بیشتری ببرند و کمتر درگیر افکار پراکنده یا وسوسه بررسی گوشی شوند. تمرین‌های ساده حضور ذهن، مانند تمرکز بر نفس کشیدن یا توجه به جزئیات غذا در هنگام صرف آن می‌تواند مؤثر باشد.
تشویق به مطالعه کتاب‌های چاپی و منابع غیردیجیتالی: ترویج فرهنگ کتابخوانی، استفاده از منابع غیردیجیتالی برای کسب اطلاعات و پرداختن به فعالیت‌های خلاقانه مانند نقاشی، موسیقی یا نویسندگی، می‌تواند به کاهش زمان سپری شده در فضای مجازی کمک کند و فرصت‌هایی را برای رشد فردی و خانوادگی فراهم آورد.
آموزش و آگاهی‌بخشی
آموزش سواد رسانه‌ای برای تشخیص اطلاعات نادرست و ارزیابی محتوا: خانواده‌ها باید آموزش ببینند تا بتوانند اطلاعات نادرست (اخبار جعلی)، تبلیغات گمراه‌کننده و محتوای دستکاری شده را در شبکه‌های اجتماعی تشخیص دهند و محتوای مشاهده شده را به‌طور انتقادی ارزیابی کنند. یادگیری بررسی منابع، مقایسه اطلاعات و تشخیص نشانه‌های عدم اعتبار، مهارت مهمی در عصر دیجیتال است.
آگاهی والدین از خطراتی مانند قلدری سایبری، اعتیاد به اینترنت، سوءاستفاده از داده‌ها و محتوای نامناسب: والدین باید با خطرات و چالش‌های فضای مجازی آشنا باشند تا بتوانند به‌طور مؤثرتر از فرزندان خود در برابر آنها محافظت و راهنمایی‌های لازم را ارائه کنند و در صورت بروز مشکل، اقدامات مناسب انجام دهند.
کمک به اعضای خانواده برای درک میزان و تأثیر مصرف شبکه‌های اجتماعی: با بررسی زمان استفاده از گوشی و اپلیکیشن‌ها و بحث در مورد احساسات و تأثیراتی که شبکه‌های اجتماعی بر خلق و خو و روابط آنها دارد، می‌توان به اعضای خانواده کمک کرد تا از میزان و تأثیر مصرف خود آگاه شوند و در صورت نیاز آن را تعدیل کنند.
مراجعه به مشاوران خانواده و روانشناسان متخصص: در صورت بروز مشکلات جدی در روابط خانوادگی، مانند افزایش تعارضات، بی‌اعتمادی یا اعتیاد به اینترنت و شبکه‌های اجتماعی، مراجعه به متخصصان و دریافت مشاوره تخصصی از مشاوران خانواده و روانشناسان، گامی ضروری برای حل ریشه‌ای مسائل است.
